Boşanma sebepleri (geçimsizlik, sadakatsizlik, şiddet vb.) ve boşanma davası süreçleri.
- Boşanma Sebepleri
Türk Medeni Kanunu’nun 161 ve devamı maddelerinde, boşanma nedenleri genel ve özel sebepler olarak ikiye ayrılmıştır:
- A) Genel Boşanma Sebebi: Geçimsizlik (Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması)
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinde yer alan bu düzenleme, en sık başvurulan boşanma sebebidir. Evlilik birliğinin sürdürülemez hale gelmesi ve tarafların artık ortak hayatı devam ettirmelerinin imkânsız olması durumunda, boşanma talep edilebilir.
Geçimsizliğe yol açabilecek başlıca nedenler:
- Sürekli tartışmalar ve uyumsuzluk
- Güvensizlik ve iletişim sorunları
- Taraflardan birinin evlilik görevlerini yerine getirmemesi
- Aile büyüklerinin evliliğe müdahalesi
- Maddi sıkıntılar nedeniyle yaşanan problemler
Geçimsizlik sebebiyle açılan boşanma davalarında, hâkim evlilik birliğinin gerçekten temelinden sarsılıp sarsılmadığını değerlendirir. Eğer tarafların bir arada yaşamaya devam etmesi kendilerinden beklenemeyecek bir hale gelmişse boşanma kararı verilir.
- B) Özel Boşanma Sebepleri
Türk Medeni Kanunu’nun belirlediği bazı durumlar, evliliğin sona erdirilmesi için özel boşanma sebebi olarak kabul edilmektedir.
1) Zina (Sadakatsizlik) – TMK Madde 161
Eşlerden birinin sadakatsizlik yapması, diğer eşe zinaya dayalı boşanma davası açma hakkı tanır.
Zinaya dayalı boşanma davası açabilmek için:
- Eşin zina yaptığının somut delillerle ispat edilmesi gerekir.
- Sadakatsizlik öğrenildikten sonra 6 ay içinde dava açılması gerekmektedir. Aksi takdirde dava hakkı düşer.
Zina sebebiyle boşanma davası açan eş, tazminat ve nafaka talep edebilir.
2) Hayata Kast, Pek Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranış – TMK Madde 162
Eşlerden birinin diğerinin hayatına kast etmesi, fiziksel veya psikolojik şiddet uygulaması, onur kırıcı davranışlarda bulunması boşanma sebebi sayılır.
Örnekler:
- Fiziksel şiddet (darp, yaralama)
- Sürekli hakaret ve tehditler
- Aşağılama ve küçük düşürücü sözler
- Ekonomik şiddet (maddi kaynaklardan mahrum bırakma)
Bu sebeplerle boşanma davası açan taraf, maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
3) Terk – TMK Madde 164
Eşlerden biri, haklı bir sebep olmaksızın ortak konutu terk ederse ve bu durum 6 ay boyunca devam ederse, terk edilen eş boşanma davası açabilir.
Terk sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için:
- Terk eden eşe ihtar çekilmeli,
- 6 ay süreyle dönmemesi durumunda dava açılmalıdır.
4) Akıl Hastalığı – TMK Madde 165
Eşlerden birinin evlilik süresince akıl hastalığına yakalanması ve bu hastalığın evliliği çekilmez hale getirmesi halinde boşanma davası açılabilir. Ancak bunun için sağlık raporu alınması gereklidir.
5) Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme – TMK Madde 163
Eşlerden biri toplum tarafından hoş karşılanmayan suçlar işlerse (hırsızlık, uyuşturucu ticareti vb.) veya ahlaka aykırı bir yaşam sürerse (fuhuş, alkol-madde bağımlılığı vb.), diğer eş boşanma davası açabilir.
- Boşanma Davası Süreci
Boşanma davaları ikiye ayrılır:
- A) Anlaşmalı Boşanma Davası
Eğer eşler boşanma ve sonuçları konusunda (nafaka, mal paylaşımı, çocuk velayeti vb.) anlaşmaya varmışlarsa, en hızlı ve en az yıpratıcı yöntem olan anlaşmalı boşanma davası açılabilir.
Şartları:
- Evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalı,
- Eşler tüm konularda anlaşmalı olmalı,
- Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanmalı,
- Mahkemeye birlikte başvurulmalı veya bir taraf diğerinin açtığı davayı kabul etmeli.
Genellikle 1-2 celse içinde tamamlanan anlaşmalı boşanma davaları, çekişmeli boşanmalara kıyasla daha kısa sürer.
- B) Çekişmeli Boşanma Davası
Eğer eşler boşanma konusunda veya mal paylaşımı, velayet, tazminat, nafaka gibi konularda anlaşamıyorsa, çekişmeli boşanma davası açılır.
Çekişmeli boşanma sürecinde:
- Davacı, mahkemeye dilekçe verir.
- Karşı taraf dilekçeye cevap sunar.
- Tanıklar dinlenir, deliller toplanır.
- Mahkeme bilirkişi raporları alabilir.
- Hakim, boşanma ve diğer talepler hakkında karar verir.
Çekişmeli boşanma davaları genellikle 1-3 yıl sürebilmektedir.
- Boşanmanın Sonuçları
Boşanma kararı alındığında çeşitli hukuki sonuçlar ortaya çıkar:
- Mal paylaşımı: Edinilmiş mallara katılma rejimi gereği, evlilik süresince edinilen mallar eşit şekilde paylaşılır.
- Nafaka: Ekonomik olarak zor durumda kalacak eşe tedbir, yoksulluk veya iştirak nafakası bağlanabilir.
- Velayet: Çocukların üstün yararı gözetilerek velayet verilir ve çocuk için iştirak nafakası belirlenir.
- Tazminat: Kusurlu eş, diğer eşe maddi ve manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir.
Sonuç
Boşanma davaları hem duygusal hem de hukuki açıdan zorlu süreçlerdir. Boşanma sebeplerinin doğru belirlenmesi ve sürecin hukuka uygun yürütülmesi, tarafların hak kaybına uğramaması açısından önemlidir. Bu nedenle, boşanma sürecinde hukuki destek almak, sürecin daha hızlı ve sorunsuz tamamlanmasını sağlar.
Avukat Murat Tuna Tür olarak, boşanma sürecinde haklarınızı korumanız için profesyonel hukuki destek sunuyoruz.
