İş Sözleşmesi ve Türleri
İş Sözleşmesi Nedir?
İş sözleşmesi, işçi ile işveren arasında yapılan ve işçinin belirli bir ücret karşılığında iş görmeyi, işverenin ise ücret ödeme ve çalışma koşullarını sağlamayı taahhüt ettiği sözleşmedir. İş Kanunu’nun 8. maddesine göre, iş sözleşmesi yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Ancak işin süresi bir yıl ve daha fazla ise iş sözleşmesinin yazılı şekilde düzenlenmesi zorunludur.
İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında doğabilecek hukuki ihtilafların önüne geçmek için tarafların karşılıklı haklarını ve sorumluluklarını net bir şekilde belirlemelidir.
İş Sözleşmesi Türleri
İş sözleşmeleri, süresine, çalışma şekline ve işin niteliğine göre farklı türlerde olabilir. İş Kanunu’nda belirtilen başlıca iş sözleşmesi türleri şunlardır:
- Belirli Süreli İş Sözleşmesi
Belirli süreli iş sözleşmesi, işin süresi önceden belirlenmiş, geçici veya proje bazlı çalışmalar için yapılan sözleşmelerdir.
- İş Kanunu’nun 11. maddesine göre, belirli süreli iş sözleşmesi, objektif bir nedenin varlığı halinde yapılabilir.
- Süresi dolduğunda kendiliğinden sona erer, ancak taraflar yeni bir sözleşme yaparak devam edebilir.
- Kıdem tazminatı, ihbar süresi gibi haklar konusunda belirsiz süreli sözleşmeye göre farklılık gösterir.
- Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
Belirsiz süreli iş sözleşmesi, süresi belirtilmeden yapılan ve işin devamlılığı esasına dayanan sözleşmedir.
- İşçi, işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılırsa kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanır.
- İş sözleşmesi feshedilirken İş Kanunu’na uygun hareket edilmesi gerekmektedir.
- İş güvencesi kapsamında işçiye daha fazla koruma sağlar.
- Kısmi Süreli (Part-Time) İş Sözleşmesi
Haftalık çalışma süresi, tam zamanlı çalışanlara göre daha az olan iş sözleşmeleridir.
- Kısmi süreli çalışanlar, aynı işyerinde tam zamanlı çalışan işçilerle eşit haklara sahiptir.
- Ücret ve sosyal haklar çalışma saatlerine göre orantılı olarak hesaplanır.
- Tam Süreli İş Sözleşmesi
Tam süreli iş sözleşmesi, İş Kanunu’nda belirlenen tam çalışma süresi esasına dayanan sözleşmelerdir.
- Haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir.
- Fazla çalışma yapılması halinde işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.
- Deneme Süreli İş Sözleşmesi
Deneme süresi içeren iş sözleşmelerinde, taraflar iş ilişkisini belirli bir süre gözlemleme hakkına sahiptir.
- İş Kanunu’na göre deneme süresi en fazla 2 ay olabilir, toplu iş sözleşmeleri ile 4 aya kadar uzatılabilir.
- Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini ihbar süresi olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir.
- Çağrı Üzerine Çalışma Sözleşmesi
İşçinin, belirli zamanlarda işyerine çağrılarak çalıştırıldığı sözleşme türüdür.
- İşveren, işçiyi çalışma günlerinden en az dört gün önce haberdar etmek zorundadır.
- Çalışma süresi, taraflar arasında belirlenen saatler içinde değişkenlik gösterebilir.
- Mevsimlik İş Sözleşmesi
Mevsimlik işlerde, örneğin turizm veya tarım sektörlerinde çalışan işçiler için yapılan sözleşmelerdir.
- İşçiler, mevsimlik işlerde çalışsalar dahi kıdem tazminatına hak kazanabilirler.
- Mevsimlik işçilerin iş güvencesi hükümlerinden yararlanma hakkı sınırlıdır.
- Takım Sözleşmesi
Birden fazla işçinin bir araya gelerek iş görmeyi taahhüt ettiği sözleşme türüdür.
- İşveren, sözleşmeyi takım temsilcisi ile yapar.
- Takımda yer alan her işçi, bireysel olarak işverenle hukuki ilişki kurmuş sayılır.
İş Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İş sözleşmesi hazırlanırken, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini net bir şekilde belirlemek büyük önem taşır. Hukuki ihtilafların önlenmesi açısından aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Çalışma süresi ve ücreti: İşçinin haftalık çalışma süresi ve ücret hakları açıkça belirtilmelidir.
- Fesih şartları: İş sözleşmesinin hangi hallerde ve nasıl feshedileceği düzenlenmelidir.
- Yan haklar: Yemek, yol yardımı, prim gibi ek haklar sözleşmede yer almalıdır.
- Gizlilik ve rekabet yasağı: İşverenin ticari sırlarını koruma altına alan düzenlemeler eklenmelidir.
- İş sağlığı ve güvenliği: İşyerinde alınması gereken güvenlik önlemleri belirtilmelidir.
İşçi ve işveren arasında doğabilecek uyuşmazlıklarda, profesyonel bir hukuki destek almak işin sürekliliği açısından kritik bir öneme sahiptir.
Sonuç
İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasındaki ilişkinin temelini oluşturur ve iş hukuku çerçevesinde tarafların haklarını güvence altına alır. İş Kanunu’na uygun bir şekilde düzenlenmiş iş sözleşmeleri, olası hukuki anlaşmazlıkların önüne geçmek açısından büyük önem taşır.
Avukat Murat Tuna olarak, iş hukuku kapsamında iş sözleşmelerinin hazırlanması, incelenmesi ve işçi-işveren uyuşmazlıklarının çözümü konularında müvekkillerimize hukuki destek sunmaktayız. İş sözleşmeleri ile ilgili tüm sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
