Sağlık verilerinin dijital ortamda korunması ve gizliliği.
- Sağlık Verilerinin Dijital Ortamda Saklanması ve İşlenmesi
Sağlık verileri, bir bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığına dair birçok bilgiyi içerir. Bu veriler, hastaların sağlık geçmişi, tedavi süreçleri, tıbbi test sonuçları, ilaç kullanımı ve daha fazlasını kapsar. Sağlık hizmetleri sağlayıcıları, bu verileri dijital ortamda saklar, işler ve çeşitli sağlık analizleri yapmak için kullanır. Ancak bu süreçte, verilerin gizliliği ve güvenliği ciddi bir tehdit altına girebilir.
Dijital ortamda sağlık verilerinin işlenmesi, belirli yasal çerçeveler ve güvenlik protokollerine dayanmalıdır. Özellikle, Veri Koruma Yasası ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) gibi düzenlemeler, sağlık verilerinin işlenmesine ilişkin kısıtlamalar getirir. Bu yasal düzenlemeler, sağlık verilerinin yalnızca yetkilendirilmiş kişiler tarafından erişilebilir olmasını sağlamak amacıyla teknik ve idari önlemler almayı zorunlu kılar.
- Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Sağlık Verileri
Türk hukukunda sağlık verilerinin korunması konusunda Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) önemli bir düzenleyici kaynaktır. KVKK, kişisel verilerin işlenmesi ile ilgili genel kuralları belirler ve bu kapsamda sağlık verilerinin özel bir kategori olarak ele alınmasına özel önem verir. Kanun, sağlık verilerinin toplanması, işlenmesi ve saklanması işlemlerinin yalnızca belirli şartlar altında yapılabileceğini hükme bağlar.
- a) Sağlık Verilerinin İşlenmesinin Hukuki Dayanağı
KVKK'nın 6. maddesi, sağlık verilerinin yalnızca aşağıdaki durumlarda işlenebileceğini belirtir:
- Hukuki zorunluluk: Sağlık verilerinin işlenmesi, bir sağlık hizmetinin sağlanabilmesi veya bir hastalığın tedavi edilebilmesi için gerekli olabilir.
- Rıza: Sağlık verileri, ancak ilgili kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Bu rıza, gönüllü ve bilinçli bir şekilde verilmelidir.
- Bireysel haklar: Bireylerin sağlık verilerine ilişkin talepleri ve hakları, yasal çerçevede düzenlenmiştir.
Sağlık verilerinin işlenmesi, bu yasal çerçeveye uygun olarak yapılmalı ve yalnızca belirtilen amaçlarla kullanılmalıdır. Kanun, sağlık verilerinin izinsiz erişime karşı korunmasını, güvenli bir şekilde saklanmasını ve gerektiğinde silinmesini güvence altına alır.
- b) Veri Güvenliği ve Koruma Yükümlülükleri
Sağlık verilerinin dijital ortamda güvenliğini sağlamak için sağlık hizmeti sağlayıcıları, çeşitli teknik ve idari önlemler almak zorundadır. Bu önlemler, şifreleme, erişim kontrolü, veri anonimleştirme gibi yöntemleri içerebilir. Ayrıca, sağlık verilerine sadece yetkilendirilmiş personelin erişebilmesi sağlanmalı, sistemler siber saldırılara karşı korunmalıdır.
KVKK, veri işleyen kuruluşların sağlık verilerinin güvenliğini sağlamak için gerekli tüm önlemleri almasını, veri güvenliği ihlalleri durumunda derhal ilgili kurumlara bildirimde bulunmalarını zorunlu kılar.
- Uluslararası Düzenlemeler ve Sağlık Verilerinin Korunması
Sağlık verilerinin dijital ortamda korunmasına yönelik uluslararası düzeyde de bir dizi düzenleme bulunmaktadır. Özellikle Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR), sağlık verilerinin işlenmesine dair katı kurallar getiren önemli bir kaynaktır. GDPR, kişisel verilerin korunmasını sağlamanın yanı sıra, bireylerin sağlık verilerine ilişkin haklarını da güvence altına alır.
GDPR’ye göre, sağlık verileri, yalnızca sağlık hizmeti sağlayıcılarının, sigorta şirketlerinin ve diğer ilgili tarafların belirli bir yasal dayanak ile işleyebileceği verilerdir. Verilerin taşınması, paylaşılması veya başka bir yerde saklanması durumunda, veri sahiplerinin onayı ve yasal bir dayanak gereklidir. GDPR, sağlık verilerinin işlenmesi ile ilgili şeffaflık, hesap verebilirlik ve güvenlik önlemlerinin alınmasını zorunlu kılar.
- Sağlık Verilerinin Gizliliği ve Etik Sorumluluklar
Sağlık verilerinin dijital ortamda korunmasının yanı sıra, verilerin gizliliği de büyük bir etik sorumluluktur. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, hastalarının kişisel bilgilerini yalnızca tedavi amacıyla kullanmakla yükümlüdür. Bu gizlilik yükümlülüğü, tıbbi meslekler için de etik bir gerekliliktir. Hekimler, hemşireler ve diğer sağlık çalışanları, hastalarının sağlık bilgilerini üçüncü şahıslarla paylaşmamalıdır.
Dijital ortamda sağlık verilerinin saklanması sırasında, verilerin şifrelenmesi ve erişim kısıtlamaları, gizliliğin korunmasına yönelik önemli adımlardır. Sağlık kuruluşları, verilerin izinsiz erişime karşı korunması için fiziksel ve dijital güvenlik önlemleri almak zorundadır.
- Sağlık Verilerinin İhlali Durumunda Hukuki Yaptırımlar
Sağlık verilerinin dijital ortamda korunmaması, hem kişisel hem de kurumsal düzeyde büyük sorunlara yol açabilir. Sağlık verilerinin izinsiz paylaşılması veya kötüye kullanılması, kişisel hakların ihlali anlamına gelir ve bu durum yasal sorumluluk doğurur.
KVKK, kişisel veri ihlalleri durumunda, ilgili kurum ve kuruluşlara cezai yaptırımlar getirmiştir. Bu cezalar, idari para cezaları, tazminat yükümlülükleri ve hatta cezaî sorumlulukları içerebilir. Ayrıca, bireyler, kişisel verilerinin ihlal edilmesi durumunda, zararlarının tazmini için dava açabilirler.
- Sonuç: Sağlık Verilerinin Dijital Ortamda Korunmasının Hukuki ve Etik Önemi
Sağlık verilerinin dijital ortamda korunması, yalnızca hukuki bir gereklilik değil, aynı zamanda etik bir sorumluluktur. Bu veriler, bireylerin en özel bilgilerini içerdiğinden, sağlık hizmeti sağlayıcıları ve diğer ilgili taraflar, veri güvenliğini sağlamak için gerekli tüm önlemleri almak zorundadır. KVKK, GDPR gibi düzenlemeler, sağlık verilerinin korunmasına dair yasal çerçeveleri belirlerken, sağlık çalışanları da bu yükümlülükleri etik açıdan yerine getirmekle sorumludur. Sağlık verilerinin gizliliği, bireylerin haklarını koruma noktasında kritik bir rol oynar ve bu alandaki ihlaller, hem bireyler hem de sağlık kuruluşları için ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir.
