Telemedicine ve dijital sağlık uygulamalarının hukuki çerçevesi.
- Telemedicine Nedir?
Telemedicine, teknolojinin sağlık hizmetlerinde kullanılmasıyla sağlık profesyonellerinin hastaları uzaktan takip etmelerini, teşhis koymalarını ve tedavi etmelerini sağlayan bir sistemdir. İnternet, mobil cihazlar ve video konferans uygulamaları gibi dijital araçlar, telemedicine’in temelini oluşturur. Uzaktan sağlık hizmeti, özellikle coğrafi engelleri aşmak, sağlık hizmetlerinin eşit bir şekilde dağıtılmasını sağlamak ve sağlık personelinin verimliliğini artırmak adına büyük bir önem taşır.
- Dijital Sağlık Uygulamaları
Dijital sağlık, birden fazla alanı kapsayan bir kavramdır ve telemedicine de bu kapsamda yer almaktadır. Dijital sağlık uygulamaları, hastaların sağlık bilgilerini dijital ortamda kaydedebilecekleri, izleyebilecekleri ve paylaşabilecekleri sistemleri içerir. Bu uygulamalar arasında hastalık izleme yazılımları, mobil sağlık uygulamaları, elektronik sağlık kayıtları (EHR), sağlık takibi için giyilebilir cihazlar ve genetik verilerin dijital ortamda saklanması gibi birçok farklı sistem yer almaktadır.
- Telemedicine ve Dijital Sağlık Uygulamalarının Hukuki Çerçevesi
Dijital sağlık ve telemedicine uygulamaları, sağlık sektörüne yenilik getirirken, çeşitli hukuki sorumluluklar ve düzenlemeleri de beraberinde getirmiştir. Bu alanda en çok karşılaşılan hukukî sorunlar, kişisel veri güvenliği, hasta mahremiyeti, tıbbi sorumluluk, lisanslama ve sağlık sigortası düzenlemeleri gibi konularda ortaya çıkmaktadır.
- Kişisel Verilerin Korunması ve Mahremiyet
Telemedicine ve dijital sağlık uygulamaları, kişisel sağlık bilgilerini dijital ortamda toplar ve işler. Bu da, sağlık verilerinin güvenliği ve mahremiyeti konusunda ciddi bir sorumluluk doğurur. Türkiye’de, kişisel verilerin korunmasına yönelik olarak KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) yürürlüktedir. Telemedicine uygulamaları ve dijital sağlık hizmetleri, sağlık verilerini toplarken ve paylaşırken, bu verilerin gizliliğini ve güvenliğini sağlamak zorundadır. Sağlık hizmetleri sağlayıcılarının, hastaların onayı ile veri işlemesi ve bu verileri yalnızca belirli bir süreyle saklaması gerekmektedir.
- Tıbbi Sorumluluklar ve Malpraktis
Telemedicine ve dijital sağlık uygulamalarının yaygınlaşması ile birlikte, sağlık hizmetlerinin uzaktan verilmesi, sağlık profesyonelleri için yeni sorumlulukları gündeme getirmiştir. Uzaktan yapılan teşhis ve tedavi süreçlerinde, fiziksel muayene yapılamadığından, uzmanlık hataları ve malpraktis riski de artmaktadır. Hukuki açıdan, sağlık profesyonelleri, uzaktan hizmet verdikleri durumlarda da tıbbi sorumluluk taşımaya devam etmektedir.
Tıbbi sorumluluk, hastaların zarara uğramamaları adına sağlık profesyonellerinin dikkatli ve özenli davranmalarını gerektirir. Dijital sağlık uygulamaları, genellikle hastaların belirttiği semptomlara ve sağlık geçmişine dayalı olarak önerilerde bulunsa da, bu önerilerin yanlış yorumlanması durumunda profesyonel bir hata oluşabilir. Bu yüzden, telemedicine hizmeti veren profesyonellerin, hizmet verdikleri bölge ve ülke yasalarına uygun bir şekilde lisanslı olmaları ve yetkinlik sınırları içinde kalmaları çok önemlidir.
- Hasta Onamı ve Bilgilendirilmiş Onam
Dijital sağlık uygulamaları ve telemedicine süreçlerinde, hastaların tedavi öncesinde bilgilendirilmiş onam alması zorunludur. Geleneksel sağlık hizmetlerinden farklı olarak, uzaktan hizmetlerde hastaların, hastalıkları ve tedavi süreci hakkında yeterli bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Sağlık profesyonelleri, dijital ortamda tedavi sürecini açıklamalı ve hastaların bu tedaviye gönüllü olarak katıldığını belgelemelidir.
Bilgilendirilmiş onam, yalnızca yazılı bir onam almakla sınırlı değildir; aynı zamanda hastaların anlaması, onamı özgür iradeleriyle vermeleri ve gizlilik haklarının korunacağını bilmeleri gerekir.
- Lisanslama ve Düzenlemeler
Telemedicine uygulamaları ve dijital sağlık hizmetleri, her ülkenin sağlık sistemine göre farklı düzenlemelere tabi olabilir. Türkiye’de, sağlık profesyonelleri, belirli bir lisansa sahip olmalı ve yerel düzenlemelere uygun hareket etmelidir. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı, telemedicine ve dijital sağlık uygulamalarını denetlemek ve düzenlemek için çeşitli kurallar belirlemiştir.
Sağlık hizmeti sağlayıcılarının ve dijital sağlık uygulamaları geliştiren şirketlerin, sağlık hizmetlerini sunabilmeleri için gerekli olan tüm yasal izinlere ve lisanslara sahip olmaları gerekmektedir. Türkiye’de, uzaktan sağlık hizmeti sunan profesyonellerin sağlık bakanlığından onaylı olması, ve her iki taraf arasında yapılan sözleşmelerin hukuki açıdan geçerli olması şarttır.
- Sigorta ve Telemedicine
Telemedicine’in yaygınlaşması, sağlık sigortası şirketlerinin de yeni düzenlemelere gitmesini gerektirmiştir. Geleneksel sağlık sigortası poliçeleri genellikle yüz yüze tedaviye dayalıdır, ancak dijital sağlık ve telemedicine uygulamalarının artmasıyla birlikte, sigorta şirketleri bu tür uygulamaları kapsayan poliçeler sunmak zorunda kalmıştır.
Sigorta şirketlerinin, dijital sağlık uygulamalarını ve uzaktan sağlık hizmetlerini sigorta kapsamına alması, sigortalıların uzaktan tedavi görmesini ve buna dair masrafların karşılanmasını sağlamaktadır. Ancak, bu hizmetlerin sağlık sigortası kapsamında yer alması, sigorta poliçesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.
- Pandemi ve Dijital Sağlık Uygulamalarının Hukuki Etkisi
Pandemi dönemi, dijital sağlık uygulamaları ve telemedicine hizmetlerinin hızla yayıldığı bir süreç olmuştur. COVID-19'un yayılmasını önlemek amacıyla, birçok sağlık kuruluşu uzaktan sağlık hizmetlerine başvurmuş ve devletler, dijital sağlık hizmetlerini teşvik eden yasal düzenlemeler yapmıştır.
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı, pandemi döneminde dijital sağlık uygulamalarına yönelik özel düzenlemeler yapmış, telemedicine hizmetlerinin daha kolay erişilebilir olabilmesi için gerekli hukuki düzenlemeleri başlatmıştır. Bu süreç, sağlık hukukunun dijitalleşmeye uyum sağlamasına önemli bir örnek teşkil etmektedir.
- Sonuç
Telemedicine ve dijital sağlık uygulamaları, sağlık hizmetlerinin geleceğini şekillendiriyor. Av. Murat Tuna Tür olarak, bu alandaki hukuki düzenlemelerin gelişmesinin önemli olduğunu ve bu hizmetlerin sadece sağlık profesyonelleri değil, aynı zamanda hastalar açısından da çeşitli hukuki sorumluluklar doğurduğunu vurgulamak isterim. Dijital sağlık hizmetlerinin hukuki çerçevesinin netleştirilmesi, hem sağlık profesyonelleri hem de hastalar için daha güvenli ve verimli bir ortam yaratacaktır. Bu nedenle, sağlık hukukunun bu alandaki gelişimi dikkatle takip edilmeli ve gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
